محمد دهگانپور
عضو کالج روانشناسان اونتاریو کانادا
وقتی نوزادی به دنیا می‌آید و در محیط خانواده قرار می‌گیرد، از ابتدا دنیای وجودی نوزاد شکل گرفته و همزمان با رشد داخلی، رشد مغزی در ارتباط با دیگری، یعنی مادر شکل می‌گیرد.
نوع پاسخ دهی محیط است که باعث شکل‌گیری ساختارهای اساسی مغزی و ساختارهای اساسی عاطفی و روانی در نوزاد می‌شود. نوزادی که کودک و بزرگسال آینده می‌شود و باید گام‌هایی برای تحول و رشد خود و جامعه بردارد.
آزار یکی از تجارب مخربی است که در مفهوم «سوء‌رفتار» می‌شناسیم، سوء‌رفتار مفهوم وسیع‌تری است طلاق یکی دیگر از تجارب مخرب می‌تواند باشد، مشکلات مالی خانواده‌ها و عواقب آن می‌تواند عامل دیگری باشد.
می‌دانیم که از ابتدا که روند رشد کودکان آغاز می‌شود، آنها از یک وضعیت آشفته به سمت وضعیت منسجم حرکت می‌کنند و دنیای روانی انسان همزمان با رشد مغزی شکل می‌گیرد. در واقع همان‌گونه که بر اثر تجارب محیطی، ساختارهای اساسی مغز شکل می‌گیرد، همزمان ساختارهای عاطفی و هیجانی نیز در کودک ساخته می‌شود، توانمندی شناختی و عقلانی در فرد شکل می‌گیرد.
وقتی ما صحبت از محیط پاسخ ده می‌کنیم، چند فاکتور را در نظر می‌گیریم تا ببینیم چقدر محیط، فضایی را مهیا می‌کند که رشد کودک به صورت بهینه تحقق یابد. محیط پاسخ ده، اول اینکه محرک‌های لازم برای رشد کودک همچون بازی، همدلی و … را ایجاد می‌کند و دوم اینکه کودک را در برابر محرک‌های مخرب محافظت می‌کند.
