«وقتی کودکان افغانستانی ظرف ۲۴ ساعت از افغانستان به خیابانهای تهران منتقل و به کار گمارده میشوند، از سازمان بهزیستی چه کاری ساخته است؟» وحید قبادیدانا رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان این مطلب پرده از واقعیتی برداشته که نشان میدهد باندهایی قاچاق کودکان، در دو طرف مرز ایران و افغانستان، کودکانی را به نیت کار خیابانی به تهران و دیگر شهرهای ایران منتقل میکنند بیآنکه مرزبانی ایران و افغانستان قادر باشند به این چرخه غیرقانونی پایان دهند.
طرح ساماندهی کودکان کار مدتی است در ۱۳ کلانشهر ایران از جمله تهران آغاز شده است. رئیس سازمان بهزیستی نتایج آماری حاصل از اجرای این طرح را روز ۲۲ تیر ۱۴۰۰ در گفتگویی با خبرنگاران به این شرح بیان داشته است: «طبق آمار دقیقی که در این طرح در شهر تهران به دست آمد، ۹۴۹ کودک کار شناسایی و ساماندهی شدند که ۱۷۰ نفر از آنها ایرانی و ۷۶۴ نفر اهل افغانستان و ۱۵ نفر پاکستانی بودند؛ یعنی بیش از ۸۰ درصد کودکان کار خیابان تابعیت ایران ندارند و اهل یکی از کشورهای خارجی هستند.» این خبر پیشتر نیز توسط سایر مقامهای رسمی در جمهوری اسلامی اعلام شده بود و حالا رئیس بهزیستی علاوه بر انتشار دقیق آمار بدست آمده میگوید: «تا زمانی که باندهای ساماندهی و بهرهکشی از کودکان و باندهای بینالمللی قاچاق کودکان فعال هستند و برخورد کافی با آنها صورت نگیرد، حضور آنها ادامهدار خواهد بود.»
ایران از جمله کشورهایی است که هم کشور مبدا و کشور ترانزیت قاچاق انسان است و هم به کشور مقصد قاچاق انسان تبدیل شده است. هنوز قانون محکمی برای کنترل قاچاق انسان در ایران به تصویب نرسیده و مجازاتهای پیش بینی شده در خصوص قاچاق انسان نیز بازدارنده نبوده است.
جنگ داخلی در افغانستان و نگرانی از افزایش آمار کودکان خیابانی در تهران
پیشروی نیروهای طالبان در شهرهای افغانستان و ایجاد درگیری میان این گروه تندرو اسلامی با دولت مرکزی افغانستان، میرود تا یک جنگ داخلی تمام عیار را در این کشور رقم زند، اتفاقی که میتواند به افزایش مهاجران افغانستانی به ایران و سایر کشورهای همسایه منجر شود. قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی در نشست خبری خود با خبرنگاران نگرانی خود را از احتمال افزایش کودکان کار افغانستانی در ایران در پی ناآرامیهای اخیر در این کشور اعلام کرده است. اتفاقی که لاجرم خواهد افتاد و نگرانی موجود نباید به تشدید کنترل مرزها و مسدود کردن مرزها به روی پناهجویان منجر شود، بلکه وظیفه انسانی دولت ایران و سایر کشورهای همسایه است که از مردم این کشور و مهاجران افغانستانی حمایت کنند.
یکی از نگرانیهای موجود علاوه بر افزایش کودکان کار در ایران، بازماندن کودکان افغانستانی از تحصیل است. اگرچه ایران حق تحصیل کودکان افغانستانی اعم از مهاجران قانونی و غیرقانونی را به رسمیت شناخته و روی کاغذ امکان تحصیل آنها را مهیا کرده ولی مشکلات اقتصادی پیش روی مهاجران و جنگزدگان میتواند تحصیل را در اولویت ثانویه آنها قرار دهد.
میترا تیموری سرپرست مرکز امور بینالملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش با اشاره به روند ثبت نام دانش آموزان اتباع خارجی در مدارس کشور در گفت وگو با ایسنا گفته: «امکان ادامه تحصیل برای دانش آموزان اتباع خارجی در ایران همانند سایر محصلان فراهم بوده و به صورت رایگان ارائه میشود.» این مهم باید به اطلاع مهاجران افغانستانی که این روزها ممکن است به صورت قانونی یا غیرقانونی وارد ایران شوند اطلاع داده شود تا آنها به جای راهی کردن کودکان شان به خیابانها برای کار خیابانی، به مدارس اعزام کنند تا از تحصیل باز نمانند.
به نظر میرسد وقت آن است تا سازمان بهزیستی همانطور که فقرزدایی از خانواده کودکان کار ایرانی و توانمندسازی آنها را در دستور کار قرار داده، خانواده کودکان کار افغانستانی که در ایران حضور دارند را نیز مشمول این طرح قرار دهد.
