«آمار بازگشت کودکان به زندان با کاهش شدید، در سال ۱۳۹۹ به ۲ درصد رسید» این ادعایی است که روز ۱۲ فروردین ۱۴۰۰، از سوی مصطفی بحرینی دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان فارس پس از بازدید از کانون اصلاح و تربیت کودکان و نوجوانان اعلام شد.
به گفته بحرینی، بازگشت دوباره کودکان به زندان پس از آزادی به ۲ درصد رسیده و ۹۸ درصد کودکان زندانی، پس از آزادی دیگر پایشان به زندان باز نمیشود. او این ادعا را مستند به گزارش رسمی مسئولان زندان استان فارس عنوان و ابراز امیدواری کرده که بازگشت کودکان به زندان در سال ۱۴۰۰ به صفر درصد برسد.
براساس قوانین جمهوری اسلامی، کودکان زیر ۱۸ سال که مرتکب جرم شوند، در کانون اصلاح و تربیت نگهداری میشوند.
به باور دادستان استان فارس، امکانات موجود در کانون اصلاح و تربیت، در زمینههای فرهنگی، رفاهی، ورزشی و کارگاههای آموزشی که جهت اشتغال آنان مهیا شده، در اصلاح مجرمین موثر بوده و آنها پس از آزادی به زندگی عادی باز میگردند.
او گفته: «در کانون تمهیداتی اندیشیده شده و کارگاههای مناسبی برای اشتغال مددجويان در نظر گرفته شده است كه این امکانات میتواند موجبات اصلاح، بازپروری و بازاجتماعی شدن را برای آنان فراهم کند.»
دادستان عمومی و انقلاب مرکز فارس مدعی است: «در حال حاضر نسبت به سنوات گذشته، تعداد زندانیان حاضر در کانون به کمترین میزان رسیده است.»
در ایران، ۲۹ کانون اصلاح و تربیت کودکان و نوجوانان زیر نظر سازمان زندانها و امور تربیتی، وجود دارد، که کودکان زیر ۱۸ سال را نگهداری میکنند.
میانگین بازگشت کودکان به زندان چه تغییری کرده است؟
آمار پراکنده موجود نشان میدهد که میزان بازگشت به زندان در سالهای پیش بین ۱۵ تا ۲۰ درصد بوده است. ضمن اینکه این آمار در سالهای گذشته صعودی بوده و اگر ادعای دادستان استان فارس مبنی بر کاهش ۲ درصدی بازگشت به زندان، صحیح باشد، نشان از تحولی عظیم در کانون اصلاح و تربیت دارد. ما به اسنادی که این ادعا را تایید کند دسترسی پیدا نکردیم.
نتایج یک تحقیق دانشگاهی که در سال ۱۳۹۲ منتشر شد، نشان میداد که ورودی اطفال و نوجوانان به کانونهای اصلاح و تربیت هر سال با رشد چشمگیری روبروست. نتایج این تحقیق نشان میداد در سال ۱۳۸۸ تعداد ورود به کانونهای اصلاح و تربیت در کل کشور در گروه سنی زیر ۱۲ سال ، ۳۳ نفر و در سال ۱۳۸۹، ۵۶ نفر بوده است . همچنین در سال ۱۳۸۸ تعداد نوجوانان بزهکار راه یافته به کانون در گروه سنی ۱۲- ۱۸سال ، ۹۱۲۷ نفر و همین آمار در سال ۱۳۸۹ به ۱۲۶۰۶ نفر افزایش یافته است.
این گزارش میافزاید روند رو به رشد ورودی به کانون های اصلاح و تربیت در سال ۱۳۸۹ در سالهای بعد نیز تداوم داشته، به طوری که در سال ۱۳۹۰ به تعداد ۱۱۱۶۸ نفر و در سال ۱۳۹۱، به عدد ۱۲۱۴۱ نفر رسیده است.
نتایج این تحقیق دانشگاهی نشان میدهد که میانگین بازگشت مجدد نوجوانان به کانونهای اصلاح و تربیت سراسر کشور، طی یک روند ۱۰ ساله (۱۳۸۰ – ۱۳۹۰) ، ۱۵٪ بوده است. یعنی از هر ۱۰۰ کودکی که از زندان آزاد شده، ۱۵ نفر آنها در سالهای بعد، مجدد به زندان بازگشتهاند. این آمار در تهران بالاتر بوده و چیزی حدود ۲۰ درصد برآورد شده است.r
اطلاعات شفافی از وضعیت زندانیان پس از آزادی وجود ندارد و روشن نیست که چه تعداد از زندانیان، خصوصا کودکان زندانی، پس از آزادی مجدد مرتکب جرم جدید شده و به زندان باز میگردند. آنچه روشن است اینکه کاهش آمار زندانیان از استراتژیهای کلان دستگاه قضایی است و چند سالی است مبحث استفاده از مجازاتهای جایگزین زندان، در دستور کار این قوه، قرار گرفته است. آخرین گزارش رسمی قوه قضاییه که در سال ۱۳۹۵ منتشر شد نیز بر این نکته تاکید داشت که در این سال به نسبت سال قبل، تعداد زندانیان ۵ درصد کاهش داشته است. در این گزارش به آمار بازگشت به زندان، زندانیان آزاد شده، اشارهای نشده است.
