مرکز عدالت برای کودکان: گرفتن عکس یادگاری با کودکان، آن هم کودکان کار و خیابان، توسط مسئولان، سلبریتیها و مردم عادی، پدیده زشت و خلاف قانونی است که این روزها در بسیاری از رسانهها و شبکههای اجتماعی دیده میشود، ولی زشتی این کار وقتی دوچندان میشود که متولیان حفاظت از کودکان، به حقوق آنان تعدی و از آنها سوءاستفاده کنند.
مسئولان شهرداری تهران و کمیته امداد امام خمینی روز ۱۹ تیر ماه ۱۴۰۲، با برگزاری جشنی ویژه کودکان کار و خیابان، زمینهساز انتشار عکسهای متعدد کودکان شدند، که روشن نیست با اجازه چه کسی این مراسم تصویربرداری و منتشر شده است. این در حالی است که انتشار تصاویر کودکان بدون اجازه آنها و اجازه والدین و سرپرستان قانونی آنها ممنوع و چنانچه در مغایرت با مصالح عالیه کودکان باشد حتی با اجازه هم ممنوع است.
انتشار عکس کودکان در رسانهها به پنج دلیل مشخص ممنوع است:
۱- مطابق پیماننامه حقوق کودک، رعایت شـان و منزلت انسانی برای کودکان، الزامی است. مثلا کودکان کار و خیابان در نظر برخی از مردم مانند کودکان مدارس بالای شهر نیستند. همین موضـوع سبب میشـود برخی دوربیـن بدسـت، بـرای کمـک یـا هر نیت دیگری، این دسته از کـودکان را مانند نمایشگاه دائمی، سـوژه گزارشهـای خود قرار دهند. اما منع انتشار تصاویر کـودکان نـه فقـط در ایـن مـورد، بلکـه در همه مـوارد یک منع اساسـی اسـت.
۲- انتشار عکس کودکان نقض اصل حق حریم خصوصی کودکان است.
۳- انتشـار تصاویر کودکان میتواند آنها را در معرض خشـونتهای متعـددی از آدمربایـی تـا تعرض جنسی و قاچاق کودک، یـا قاچاق اعضـای بـدن آنها شود، یا حداقل مسبب سرخوردگی آنها و آسیب روانی به آنها شود.
۴- تضمیـن منافـع عالیـه کـودک ایجـاب میکند کـه در گزارشهای رسانهای، آینده و شـرایط پیـش روی کـودکان مورد ملاحظه قرار گیرد.
۵- علاوه بـر قوانیـن بینالمللـی مـورد تعهـد دولت، مقـررات داخلـی نیـز امـکان انتشـار تصاویـر کـودکان را نمیدهـد. از جملـه قانـون آییـن دادرسـی کیفـری مقـرر سـاخته، رسـیدگی بـه پرونـده همـه اطفـال و نوجوانـان غیر علنی اسـت. انتشـار جریـان دادگاه و تصمیمـات دادگاه اطفـال و نوجوانـان ممنوع اسـت. قانـون جرایم یارانهای نیـز محدودیتهایی برای انتشـار تصاویر کـودکان مقـرر کـرده اسـت.
متاسفانه در این برنامه مشخص، مسئولان سازمان بهزیستی و شهردار تهران، رسانهها را به تصویربرداری از کودکان کار و خیابان برده شده به این مراسم، فراخوانده و آنها بدون رعایت اصول روزنامهنگاری کودک، عکسهای متعددی از این مراسم منتشر کردهاند. خبرگزاری مهر، در گزارشی با عنوان «جشن فرزندان غدیر در ورزشگاه آزادی» عکسهایی از شهردار تهران و رئیس کمیته امداد امام خمینی با کودکان، بدون غیرقابل شناسایی کردن صورت آنها منتشر کرده، که نقض آشکار حقوق کودکان است.
چنین گزارشی میتوانست و میبایست بدون عکس کودکان منتشر شود و یا حداقل تصویر کودکان محو میشد یا از عکسی استفاده میشد که کودکان در آن قابل شناسایی نباشد. پرهیز از آسیب به دیگران یکی از اصول اساسی اخلاق حرفهای است که باید رعایت کرد.
