گزارشنویسی به شیوهای اخلاقی لازمه ورود روزنامهنگاران به حوزه کودکان است. آنها باید به طور ویژه توجه داشته باشند که:
- گزارش مسائل کودکان باید با نهایت دقت و با جستجوی دقیق حقیقت همراه باشد؛
- روزنامهنگاران به طور کامل استقلال حرفهای را رعایت کنند؛
- آسیب به کودکان را به حداقل ممکن رسانند؛
- اطمینان حاصل کنند که گزارش آنها متوازن و به نفع کودکان است؛
- با دقت به اظهارات کودکان گوش دهند.
منافع عالیـه کـودکان، منـع خشـونت علیـه کـودکان، حفـظ حریـم خصوصـی آنها، امـور مدرن و جدیدی هستند که از عرصه سنتی اخلاق، به عرصـه حقوق راه یافتهانـد. دنیـای حقـوق دنیـا بایدها و نبایدهاست، دنیـای ممکنهاسـت، نمیتـوان در آن تعلیق داشـت، تعلیق هـر حقـی، ممکـن اسـت بـرای صاحب حـق، فاجعـهای ببار آورد. انتشار عکس کودکان یکی از موارد نقض حقوق کودکان است که میتواند آینده آنها را به مخاطره اندازد.
انتشار عکس کودکان در رسانهها به پنج دلیل مشخص ممنوع است:
۱- مطابق پیماننامه حقوق کودک، رعایت شـان و منزلت انسانی برای کودکان، الزامی است. مثلا کودکان کار و خیابان در نظر برخی از مردم مانند کودکان مدارس بالای شهر نیستند. همین موضـوع سبب میشـود برخی دوربیـن بدسـت، بـرای کمـک یـا هر نیت دیگری، این دسته از کـودکان را مانند نمایشگاه دائمی، سـوژه گزارشهـای خود قرار دهند. اما منع انتشار تصاویر کـودکان نـه فقـط در ایـن مـورد، بلکـه در همه مـوارد یک منع اساسـی اسـت.
۲- انتشار عکس کودکان نقض اصل حق حریم خصوصی کودکان است.
۳- انتشـار تصاویر کودکان میتواند آنها را در معرض خشـونتهای متعـددی از آدمربایـی تـا تعرض جنسی و قاچاق کودک، یـا قاچاق اعضـای بـدن آنها شود، یا حداقل مسبب سرخوردگی آنها و آسیب روانی به آنها شود.
۴- تضمیـن منافـع عالیـه کـودک ایجـاب میکند کـه در گزارشهای رسانهای، آینده و شـرایط پیـش روی کـودکان مورد ملاحظه قرار گیرد.
۵- علاوه بـر قوانیـن بینالمللـی مـورد تعهـد دولت، مقـررات داخلـی نیـز امـکان انتشـار تصاویـر کـودکان را نمیدهـد. از جملـه قانـون آییـن دادرسـی کیفـری مقـرر سـاخته، رسـیدگی بـه پرونـده همـه اطفـال و نوجوانـان غیر علنی اسـت. انتشـار جریـان دادگاه و تصمیمـات دادگاه اطفـال و نوجوانـان ممنوع اسـت. قانـون جرایم یارانهای نیـز محدودیتهایی برای انتشـار تصاویر کـودکان مقـرر کـرده اسـت.
با وجود، منع رسانهها نسبت به انتشار تصاویر کودکان اما هنوز برخی روزنامهنگاران خود را متعهد به پرهیز از انتشار عکس کودکان نمیدانند و به طور واضح و به گونهای که کودک کاملا قابل شناسایی است، عکس آنها را منتشر میکنند. خبرگزاری ایسنا روز ۱۶ خرداد ۱۴۰۲ در گزارشی با عنوان «شناسایی ۱۴۰۵ کودک کار طی دو سال اخیر در مشهد» عکس کودکی در حال تمیز کردن شیشه یک ماشین را منتشر کرده، بدون آنکه صورت این کودک را محو کرده باشد. این تصویر خلاف آشکار حقوق کودکان است.
جواد بهنام مدیر بهزیستی مشهد، در این گزارش از شناسایی ۱۴۰۵ کودک کار در مشهد خبر داده و گفته ۷۵ نفر آنها دختر هستند. به گفته او ۴۰ گرداننده کودکان کار در مشهد طی دو سال گذشته دستگیر شدهاند. او همچنین خبر داده که ۱۰۵۹ کودک کار شناسایی شده تبعه کشور افغانستان هستند.
چنین گزارشی میتوانست و میبایست بدون عکس کودکی در حال کار در خیابان منتشر میشد یا حداقل تصویر کودک محو میشد یا از عکسی استفاده میشد که کودک در آن قابل شناسایی نباشد. پرهیز از آسیب به دیگران یکی از اصول اساسی اخلاق حرفهای است که باید رعایت کرد.
