کمیته حقوق کودک سازمان ملل متحد با صدور دستورالعملی (General Comment No. 26) دولت ها را به ایجاد محیط زیستی سالم، تمیز و پایدار برای کودکان فراخواند. کمیته حقوق کودک با مورد توجه قرار دادن بحران عمیق تغییرات آب و هوایی، برای اولین بار دولت ها را مکلف کرد که در راستای حمایت از حق زیست سالم و پایدار کودکان، نسبت به ایجاد محیط زیست سالم، تمیز اقدام کنند.
کمیته حقوق کودک سازمان ملل متحد در راهنمایی اولیهاش درباره حقوق کودک و محیط زیست، با تمرکز بر تغییرات اقلیمی، از دولتها خواست تا اقداماتی را انجام دهند. در مواجهه با بحران عمیق تغییرات آب و هوا، کمیته وظایف تعیینشده را طبق کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق کودک مشخص کرد.
کنوانسیون حقوق کودک که در سال ۱۹۸۹ و توسط ۱۹۶ کشور تصویب شده، حقوق جهانی کودکان مانند حق زندگی، بقاء و توسعه و حق بهداشت را مشخص میکند. این دستورالعمل که به تبصره عمومی شماره ۱۶ شناخته می شود، راهنمایی حقوقی با تمرکز ویژه بر تغییرات اقلیمی است که به صراحت به بحران اقلیمی، فروپاشی تنوع زیستی و آلودگی گسترده پرداخته و تدابیر مقابله برای حفاظت از زندگی و چشمانداز زندگی کودکان را مشخص میکند.
فيلیپ جفه، عضو کمیته حقوق کودک سازمان ملل متحد، در این خصوص میگوید:
«کودکان در سراسر جهان رهبری مبارزه با تغییرات آب و هوایی را عهدهدار شده و از دولتها و شرکتها میخواهند تا برای محافظت از سیاره و آینده خود اقدام کنند. کمیته حقوق کودک با صدور تبصره عمومی شماره ۲۶، نه تنها صدای کودکان را بازتاب میدهد و تقویت میکند، بلکه حقوق کودکان را در رابطه با محیطی که کشورهای عضو باید به طور جمعی و فوری به آن احترام بگذارند، محافظت و اجرا کنند به وضوح تعریف میکند.»
این اقدام کمیته حقوق کودک سازمان ملل، گامی حیاتی به جلو در شناخت این موضوع است که هر کودک روی زمین حق دارد در محیطی پاک، سالم و پایدار زندگی کند. دیوید بوید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در حقوق بشر و محیط زیست میگوید: «دولتها اکنون باید برای رسیدگی به بحران جهانی محیط زیست اقدام فوری انجام دهند تا جانی در این کلمات الهام بخش ببخشند.»
در این دستورالعمل تصریح شده که دولتها نه تنها مسئول محافظت از حقوق کودکان در برابر آسیب فوری هستند، بلکه در قبال نقض قابل پیشبینی حقوق آنها در آینده به دلیل اعمال – یا عدم اقدام – امروز دولتها مسئول هستند. علاوه بر این، تأکید میکند که دولتها میتوانند نه تنها در قبال آسیبهای زیستمحیطی که در داخل مرزهایشان رخ میدهد، بلکه برای تأثیرات مضر آسیبهای زیستمحیطی و تغییرات آبوهوایی خارج از مرزهایشان نیز پاسخگو باشند.
کمیته حقوق کودک سازمان ملل از ۱۹۶ کشوری که کنوانسیون حقوق کودک را تصویب کردهاند خواسته تا اقدامات فوری از جمله سازماندهی مرحله حذف زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی و تغییر به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر، بهبود کیفیت هوا و تضمین دسترسی به آب پاک، تغییر و تحول را انجام دهند و به کشاورزی صنعتی و شیلات برای تولید غذای سالم و پایدار و حفاظت از تنوع زیستی روی آورد.
براساس مصوبه کمیته حقوق کودک، نظرات کودکان باید در تصمیمگیریهای زیستمحیطی مورد توجه قرار گیرد و بر نقش حیاتی آموزش محیطزیست در آمادهسازی کودکان برای اقدام، دفاع و محافظت از خود در برابر آسیبهای محیطی تأکید میکند.
جاشوا هوفرت، مدیر اجرایی یکی از موسسات آلمان که در تدوین این دستورالعمل با کمیته حقوق کودک سازمان ملل همکاری داشته میگوید: «کودکان کمترین مسئولیت را در قبال بحران آبوهوایی دارند، اما بیشترین آسیب را از پیامدهای آن متحمل میشوند: هر سال ۱۰۷ میلیون کودک زیر پنج سال به دلیل آسیبهای زیست محیطی قابل اجتناب، جان خود را از دست میدهند. با این حال، کودکان و جوانان تقریباً در تمام فرآیندهای تصمیمگیری در مورد سیاستهای زیست محیطی غایب هستند. با مصوبه کمیته حقوق کودک، ما سعی کردیم این رویه را با مشارکت بیش از ۱۶۰۰۰ کمک از ۱۲۱ کشور جهان تغییر دهیم. این یکی از فراگیرترین فرآیندهای مشارکت کودکان در سطح سازمان ملل تا به امروز بوده است.»
کمیته حقوق کودک سازمان ملل از دولتهای متعهد به کنوانسیون حقوق کودک خواسته تا به طور دوره ای پیشرفتهای حاصله در تطابق قوانین، استانداردها، تصمیمات، پروژهها و مقررات و بودجههای سنواتی با اهداف این دستورالعمل در خصوص حفاظت از محیط زیست کودکان را به سازمان ملل گزارش دهند.
