کودکان همیشه باید در محیط امن قرار داشته باشند. رسانهها مجاز به برهم زدن محیط آرام و امن کودکان نیستند. هر فعالیت رسانهای که احساس امنیت را از کودکی سلب کند مجاز نیست. خبرنگاران گاهی برای گرفتن مصاحبه از فردی مجبورند او را متقاعد سازند ولی در مورد کودکان آنها مجاز به این کار نیستند. کودک را نباید برای انجام مصاحبه متقاعد کرد، بلکه برعکس باید زمانی با کودکان مصاحبه کرد که آنها کاملا آزادانه، با اشتیاق و در محیط امن مایل به انتشار داستانشان باشند.
یکی از محدودیتهای جدی مصاحبه با کودکان، ضرورت رعایت این اصل است که میگوید: «کودک و سرپرست او باید بدانند که در حال مصاحبه با یک خبرنگار هستند، هدف مصاحبه و کاربرد آن چیست و در چه موقعیتی و در چه جغرافیایی داستان آنها منتشر میشود.»
اما این اصل کلیدی مورد بیتوجهی رسانهها قرار میگیرد. گاهی داستان هایی از کودکان در رسانهها منتشر میشود که نه تنها کودک نمیدانسته که داستان او قرار است رسانهای شود، بلکه کودک اصلا با خبرنگار مصاحبه نکرده، بلکه خبرنگار آن را از منابع دیگری به دست آورده است. برای نمونه به این گزارش روزنامه خراسان که توسط اعتماد آنلاین و شمار دیگری از رسانهها بازتاب یافته نگاه کنید.
روزنامه خراسان روز ۱۲ شهریور ۱۴۰۲ در گزارشی با عنوان «گرفتاری دختر ۱۲ ساله در خلوتگاه شیطانی با پسر نوجوان» به شرح داستان زندگی کودکی، از دوره خردسالی تا مورد تعرض قرار گرفته شدن توسط یک نوجوان در ۱۲ سالگی، پرداخته است.
روزنامه خراسان در حالی با جزئیات به داستان زندگی این کودک پرداخته که او اصلا با خبرنگار این روزنامه مصاحبه نکرده، بلکه با مشاور و مددکار اجتماعی کلانتری نجفی مشهد گفتگو کرده و پلیس تمام اطلاعات زندگی این کودک را بدون رعایت منافع و مصالح کودک، در اختیار خبرنگار خراسان قرار داده و او آن را منتشر کرده است.
اصل اینکه چرا این داستان باید در رسانهها منتشر شود یک پرسش است، اما پرسش اصلی این است که چرا رسانهها باید متن گفتگوی یک کودک قربانی با مددکار اجتماعی را منتشر کنند؟ روزنامه خراسان کدام منفعت و مصلحتی را برای کودک مفروض دانسته که اقدام به انتشار این مصاحبه کرده؟ چرا پلیس واحد مددکاری اجتماعی کلانتری نجفی مشهد، باید اطلاعات این کودک را رسانهای کند؟
خبرنگاران پیش از مصاحبه با کودکان، باید اطمینان حاصل کنند که مصاحبه به نفع کودک، به مصلحت کودک، با اجازه والدین و به میل کودک و بدون هرگونه فشار، انجام شود.
صندوق کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف به خبرنگاران توصیه کرده که مصاحبه با کودکان:
- نباید موجب آسیب به کودکان شود؛
- نباید سوالهای قضاوت کننده از آنها پرسید؛
- نباید باعث تحقیر یا آسیب مجدد به کودک شود؛
- نباید در مصاحبه با کودکان صحنهآرایی یا داستان سرایی کرد؛
- نباید بدون اجازه عکس و فیلمی از کودکان گرفت؛
- کودکان باید بدانند که برای چه هدف مصاحبه میشوند؛
- محیطی که مصاحبه در آن انجام میشود باید امن و آرامش بخش برای کودکان باشد؛
- نباید هویت و محل زندگی و هر اطلاعاتی که ممکن است کودک را به خطر اندازد در مصاحبه اعلام افشاء شود.
ذکر نکردن نام، هویت و پرهیز از انتشار عکس این کودک، جنبه مثبت این گزارش است، ولی این کافی نیست. وقتی داستان یک کودک با چنین جزئیاتی منتشر میشود هویت او برای فامیل، اطرافیان و … مشخص میشود. ضمن اینکه اخلاق حرفهای و استانداردهای روزنامهنگاری کودک ایجاب میکند که رسانهها حقوق کودکان را رعایت و از انتشار مطالبی که در جهت منافع کودکان و مصالح آنها نیست پرهیز کنند.
