فریبا خانی نویسنده و روزنامهنگار
ما این روزها بیش از هر زمانی درگیر قضاوت هستیم. عینکهای تعصب را روی چشم گذاشتهایم و در فضای مجازی مدام به هم ميتازیم. این چند روز اخیر هم ماجرای معلم قائمشهری پیش آمد و بازنشر یک ویدئو که دانشآموزان ابتدایی پرشور، آهنگ محلی با عنوان «گنگستر شهر آمل» را همخوانی ميکردند. این ماجرا اختلاف بین کاربران فضای مجازی را به اوج رساند. عدهای معلم را قربانی محسوب کرده که بهخاطر هیچ ازکار بیکار شده عدهای هم ميگفتند که او آهنگ مبتذل برای کودکان پخش کرده است. البته با عذرخواهی معلم و پا درمیانی مقامات استان مازندران گویا ایشان به کار برگشتند. اما یک موضوع فراموش شد؛ نادیده گرفتن حریم شخصی کودکانی که در ویدئوهای این چنینی توسط معلمان مدرسهها به انتشار درميآید. در کشورهای پیشرفته دنیا، معلم جایگاه بلندی دارد. حقوق و مزایای خوبی دارد و البته و صد البته به سختی گزینش ميشود و بعد از امتحانات دشوار به مقام معلمی درميآید! معلمها کارشان مهم است چون وظیفه آنها تربیت نسلی است که تحلیلگر و باسواد باشد. در ایران، مشکلات شغل معلمی همیشه بوده و گاهی معلمهای مدارس غیرانتفاعی شرایط سختتری دارند و حقوق و مزایای آنها همیشه به موقع پرداخت نميشود. اما این یک بحث است و بحث جديتر این است که آیا معلم ميتواند با هر شرایطی که دارد؛ تصویر شاگردانش را که کودک محسوب ميشوند در فضای مجازی به اشتراک بگذارد؟ اصلاً بحث بر سر محتوای ترانه نیست. بحث موضوع سیاسی نیست. معلم حق ندارد که تصویر کودکان را در فضای مجازی به اشتراک بگذارد. دوم اینکه مخاطبان هم باید هوشیار باشند تصویر کودکان را بازنشر نکنند. مثلاً وقتی کودکی درسش را خوب نخوانده و با لکنت اشتباه توضیح ميدهد؛ ویدئوهایی از این دست هم که به کودک برچسب کودن بودن ميدهد؛ هم بسیار شایع است، این ممکن است آینده آن کودک رابه خطر بیندازد. بازنشر ویدئو و عکس از کودکان بیشتر از معلمها، توسط والدین صورت ميگیرد. در مقالهای که در سایت «سواد زندگی» منتشر شد به آمار جالبی برخوردم: «بر اساس تحقیقی که اخیراً در بریتانیا انجام شده است، یک پدر یا مادر بهطور متوسط هزار و 498 عکس از کودک خود تا وقتی او به سن پنج سالگی برسد منتشر ميکند. بر اساس همین تحقیق 85 درصد والدین تنظیمات حریم شخصی فیسبوک خود را تنظیم نکردهاند و 79 درصد آنها به اشتباه ميپندارند که غریبهها نميتوانند عکسها را ببینند!» بر اساس تحقیق دیگری، نیمی از والدین نميدانند که عکسهای منتشر شده، اغلب اطلاعاتی نظیر محل گرفته شدن عکس را نیز در بردارد. طبق پژوهشی که در دانشگاه میشیگان انجام شده محققان بررسی کردهاند که والدین چگونه اطلاعات کودکان را در فضای مجازی منتشر ميکنند. این پژوهش پنج موضوع عمده را از قرار زیر دستهبندی کرده است: 1. خواباندن کودک 2. راهنمای غذا خوردن و تغذیه کودکان 3. تربیت 4. مراقبهای روزانه(پیش از مدرسه) 5. مسائل اخلاقی
این مطالعه نشان داد که حدود 56 درصد از والدین اطلاعات شرمآوری از کودکان خود منتشر ميکنند، 51 درصد با انتشار اطلاعاتی اعلام ميکنند فرزندشان در ساعت مشخصی کجاست و 27 درصد از شرکتکنندگان، عکسهای نامناسب از کودکان خود به اشتراک ميگذارند. اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل در مصاحبهای در سال 2010 پیشبینی کرده است که روزی همه افراد دنبال این خواهند بود تا نام خودشان را تغییر دهند؛ تا بدین شکل از شر اطلاعات شرمآوری که در کودکی و نوجوانی توسط خودشان یا دیگران درباره آنها در شبکههای اجتماعی منتشر شده است، خلاص شوند. بسیاری از والدین احساس ترس و واهمهای نسبت به انتشار اطلاعات و عکسهای کودکانشان ندارند زیرا معتقدند که فقط دوستان آنها در شبکههای اجتماعی این اطلاعات را ميبینند؛ اما متأسفانه طبق آمار 76 درصد از دزدی کودکان و 90 درصد از جرائمی که علیه نوجوانان رخ ميدهد، توسط اقوام یا آشنایان است. عینک تعصب را از چشممان برداریم. ما ایرانيها زمان طولانی را در فضای مجازی ميگذرانیم. البته که فضای مجازی و اینترنت در بالا بردن آگاهی ما سهم مهمی داشته و دارد. اما این فضا بایدها و نبایدهایی دارد و موضوع کودکان شوخی نیست. آموزش و پرورش و صداوسیما وظیفهشان بالا بردن آگاهی افراد در فضای مجازی است به کودکان آموزش باید داد که چه مشکلاتی در فضای مجازی هست و به معلمان و والدین هم. در ضمن طبق تعریف یونیسف، کودک به افراد زیر 18 سال گفته ميشود. متأسفانه آنقدر درگیر کارهای سیاسی شدهایم که از فرهنگ جا ماندهایم صدای سوت قطار فرهنگ را بشنویم که دور ميشود و ما هنوز در حال جنگ و دعوا در فضای مجازی هستیم.
منبع: روزنامه آرمان
